Văn hóa ẩm thực người Việt nam rất phong phú, có rất nhiều cách chế biến, nhiều cách thể hiện khác nhau, có thể khái quát thành 9 đặc trưng nổi bật như sau:
Người Việt nói chung dễ dàng tiếp thu văn hóa ẩm thực của các dân tộc khác, vùng miền khác để từ đó chế biến thành món ăn đặc trưng của mình. Đây cũng là điểm nổi bật của ẩm thực của nước ta từ Bắc chí Nam.
Các món ăn Việt Nam chủ yếu làm từ rau, quả, củ nên ít mỡ, không sử dụng nhiều thịt như các nước phương Tây – Âu Mỹ, cũng không dùng nhiều dầu mỡ như các món ăn của người Trung Quốc.
Khi chế biến thức ăn người Việt Nam thường dùng nước mắm để nêm, lại kết hợp với rất nhiều gia vị khác nên món ăn rất đậm đà. Mỗi món khác nhau đều có nước chấm tương ứng phù hợp với hương vị.
Các món ăn Việt Nam thường bao gồm nhiều loại thực phẩm như thịt, tôm, cua cùng với các loại rau, đậu, gạo. Ngoài ra còn có sự tổng hợp của nhiều vị như chua, cay, mặn, ngọt, bùi béo…
Cụm từ ngon lành đã gói ghém được tinh thần trong văn hóa ăn của người Việt. Ẩm thực Việt Nam là sự kết hợp giữa các món, các vị lại để tạo nên nét đặc trưng riêng. Những thực phẩm mát như thịt vịt, ốc thường được chế biến kèm với các gia vị ấm nóng như gừng, rau răm… Đó là cách cân bằng âm dương ngũ hành rất thú vị, chỉ có người Việt Nam mới có.
Gắp ăn là một nghệ thuật, gắp sao cho khéo, cho chặt đừng để rơi thức ăn. Đôi đũa Việt có mặt trong mọi bữa cơm gia đình, ngay cả khi quay nướng, người Việt cũng ít dùng nĩa để xiên thức ăn như người phương Tây.
Tính cộng đồng thể hiện rất rõ trong ẩm thực Việt Nam, bao giờ trong bữa cơm cũng có bát nước mắm chấm chung, hoặc múc riêng ra từng bát nhỏ từ bát chung ấy.
Trước mỗi bữa ăn người Việt thường có thói quen mời mọi người ăn. Lời mời cao hơn mâm cỗ thể hiện sự giao thiệp, tình cảm, hiếu khách, mối quan tâm trân trọng người khác…
Người Việt có thói quen dọn sẵn thành mâm ăn, dọn nhiều món ăn trong một bữa lên cùng một lúc chứ không như phương Tây ăn món nào mới mang món đó ra.